Obsesyon, bireyin isteği dışında aniden gelen ve yoğun bir etki bırakan, mantıklı olmadığını bildiği halde engel olamadığı, rahatsız edici duygu ve düşüncelerdir. Kompulsiyon rahatsız edici duygu ve düşüncelerin yarattığı kaygıyı azaltmak için tekrarlayan davranışlardır.

Kişi sürekli aklına gelen rahatsız edici düşüncelerle (obsesyonlarla) baş edemediği için, bu düşünceleri rahatlatmak veya sonlandırmak için bazı davranışlarda (kompulsiyonlarda) bulunur. Ancak bu davranışlar tekrar tekrar yapıldıkça kişi rahatlamak yerine daha çok kaygı hisseder. Dolayısıyla kişi devamlı kaygı hissettiği bir kısır döngüye girer. Bu durum kişinin günlük hayatındaki işlevselliğini olumsuz anlamda etkilemeye başladığında OKB (obsesif-kompülsif bozukluk) tanısını düşündürebilir.

OKB BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Mikrop bulaşmasından korkmak: Kişi mikrop, pislik gibi şeylerin kendisine bulaşacağını düşündüğü için ellerini aşırı yıkama, biri geldiğinde evi baştan aşağı sürekli ve aşırı bir şekilde temizleme gibi davranışlar sergileyebilir.
• Başkalarına ya da kendine zarar verme: Kendisine veya başkalarına zarar vereceğine dair yoğun rahatsız edici düşüncelerinin olması. Kişi kendisini rahatlatmak içi özellikle kesici aletlerden uzak durmaya çalışır.
• Dini obsesyonlar: Dini konularla ilgili aşırı kaygı hissedilmesi. Kişi çok dindar olsa bile dini içerikli küfürlerin aklından geçmesi, günahkarlık gibi düşüncelerle baş etmekte zorlanır. Kişi sürekli dua etmek, besmele çekmek gibi tekrarlayan davranışlarda bulunur.
• Cinsellik: Cinsel konularda kendisini rahatsız eden düşüncelerin yoğun olarak gelmesi. Yaygın olarak eşcinsellikten korkmak, cinsel fanteziler kurmak ve bunları zihninden uzaklaştıramamak görülür. Kişi bu sebeple cinsel aktivitelerden kaçınma davranışları gösterir.
• Simetri ihtiyacı: Her şeyin bir düzen içerisinde olması gerektiğini düşünmektir. Eşyaları simetrik yerleştirme, nesneleri kategorilere ayırma gibi davranışlar görülebilir.
• Emin olamama: Bir şeyi yapıp yapmadığına bir türlü emin olamamak ve bu durumun kişinin zihnini kontrolsüzce ele geçirmesidir. Kapıyı tekrar tekrar kilitlemek, ocağı kontrol etmek veya bir eşyayı çantaya atıp atmadığına tekrar tekrar bakmak davranışları görülebilir.

OKB TEDAVİSİ

OKB’nin en etkili tedavisi ilaç + psikoterapidir. Bilişsel davranışçı terapi ile aşamalı maruz bırakılarak tepki önleme hedeflenir. Kişiyi bilişsel anlamda rahatsız eden düşünceler, alternatif düşünceler ve kişinin hayatındaki fonksiyonu ayrıntılı olarak terapilerde ele alınır. Danışana günlük hayatında uygulanması gereken ‘ödevler’ verilir.

Bir başka müdahale yöntemi EMDR terapidir. Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme anlamına gelir. Kişiye acı veren deneyimlerin oluşturduğu belirtileri düzeltmeyi hedefler.